BİOS ANLAM VE AYARLARI
PNP/PCI CONFIGURATION
PNP OS Installed:
Bu madde altında "Yes"i ayarladığımızda,BIOS sadece boot işlemi için gerekli
donanımın kaynak dağılımı ile ilgilenecektir.Diğer parçaların konfigürasyonu
için sonradan zorunlu olarak Plug & Play özelliğine sahip Windows95 gibi bir
işletim sistemine gerek duyar
Reset Configuration Data:
Bu seçenek genellikle "Disabled" durumundadır. "Enabled" ile aktif duruma
getirildiğinde, BIOS Setup'tan çıktıktan sonra,Reset sırasında bütün ECSD
kayıtları silinir.Boot işlemi sonunda BIOS mevcut kaynakları tekrar tamemen
dağılır.Burada öncelikle rezerv edilen kaynaklarla uygun ISA kartları tekrar
tamamen dağılır.Sonra bunu Plug & Play parçaları izler.Yapılan sistem
konfigürasyonları böylelikle gerektiğinde tekrar canlandırılabilir.
IRQ-x / DMA-x Assigned To:
Bu ayarlar sadece "Resources Controlled By" altında Manual" seçeneği tercih
edildiğinde ortaya çıkar.Bu ayarlar mevcut kaynakların "Legacy ISA" veya
PCI / ISA PnP" ile bir ISA kartına veya Plug & Play Resource Pool'a bağlanmasını
mümkün kılar.Eski bir Sound Blaster 2.0 kartı için, örneğin Legacy ISA'da
IRQ 5 ve DMA 1 ayarlanabilir
PCI IRQ Activated By:
Bu ayar mevcutsa, burada "Level" ve "Edge" seçenekleri terçih edilebilir.
Normlara uygun PCI kartları normalde sinyal yüksekliğine göre uyandırır ve
Interrupt'la desteklenir.Bundan sonra,bir çok PCI kartı tek bir Interrupt
hattını problemsiz kullanabilirler.Bazı uyumsuz PCI kartları oyun kurallarına
uymamaktadır.Böyle problemli kartlar "Edge" seçeneği ile zaptedile bilir.
Slot x Using INT #:
Bu ender seçenek, 4 PCI Interrupt'ından birinin belli bir PCI yuvasından
birine atanmasına olanak sağlar.Böylelikle bu problemler Egde-PCI kartlarında
giderilir.Normalde "Auto" ile yapılan dağıtım yeterlidir
1st / 2nd / 3rd / 4th Available IRQ:
Bu çok ender bulunan seçenekte, eğer "auto" ile yapılan otamatik düzenleme
istenmeyen sonuçlar üretiyorsa,A'dan D'ye her dört PCI-Interrupt'ı için bir
Interrupt düzenlemesi yapabilirsiniz
PCI IRQ Map To:
Bu menu maddesinde 14 ve 15 numaralı IDE-Interrupt'ların düzenini seçebilirsiniz
Normal durumda bunlar "PCI Auto" ile mevcut bulunan Onboard-Controller'a
verilmektedir.Bunun yerine PCI Controller kartının bir Slotunun da "ISA" ile
ISA Controller'a verilmesi ayarlanabilir
Primary / Secondary IDE INT #:
Burada, Onboard Controller'ın veya uygun bir PCI kartının her iki IDE kanalından
herbirinin hangi PCI Interrupt'ı kullanması gerektiği belirtilir."A" ve "B"
normaldirler
Use MEM Base Addr:
Bu seçenek Upper-Memory alanındaki bir anabellek penceresinin rezervasyonunu
mümkün kılar.Örneğin bazı eski ISA network kartları.Burada "NA"(Not Avaible =
mevcut olamayan) yerine bir başlangıç adresi verildiğinde, ihtiyaç duyulan
bellek alanının büyüklüğünün ayarlanmasını sağlamaya yönelik "Used MEM Length"
seçeneği karşımıza çıkar.
POWER MANAGEMENT SETUP
Power Management:
Burada bütün enerji tasarrufu önlemleri kapatılabilir, açılabilir.En son durum
için yüksek "Max Saving", düşük "Min Saving" veya ayarlanabilir tasarruf
derecesi "User Define" olmak üzere üç profil bulunmaktadır.
PM Control by APM:
Eğer Windows 95/98 gibi Advanced Power Management'lı bir işletim sistemi
kullanıyorsanız, buna "Yes" ile enerji tasarrufu önlemlerinin kontrolünü
verebilirsiniz
Video Off Method:
Burada , çok farklı ayarlar mevcuttur,ekranın kapatılması gerektiği gibi
Blank Screen" son olarak boşluk işareti monütöre gönderilir."V/H-sync+blank"
ek olarak senkronizasyon sinyallerini kapatmaktadır. "DPM Support" grafik
karlarının ve mönitörün VESA Display Power Management Signaling'de anlaşmalarını
sağlar, ki durum en geç üç yıl içinde bütün cihazlar için gerekli olacaktır
Modem Use IRQ:
Burada mevcut modemin Interrupt-hattını bildirmektedir.Bu hat üzerinde
aktiviteler bilgisayarı daha sonradan uyandırmaktadırlar.Örneğin faks gelmesi
gibi.
Doze/Standby/Suspend Mode:
Bu üç seçenek aktif olmayan saatleri belirlemektedir ve buna göre sadece
işlemcinin ("Doze Mode") sabir diskin ve ekranın ("Standby Mode") veya bütün
parçaların enerji uykusuna geçmesini yönetir.
HDD Power Down:
Burada, sabit diskin Standby Modta bağımsız olarak kapatılmasına kadar ki
aktif olmayan saatlerini belirlersiniz.Bütün sürücülerin sık sık elektrik
kesilmelerine dayanamıyacığına dikkat edin.Bu her şeyden önce server
işletmelrşn deki yüksek verimli sabitdiskler için geçerlidir,çünkü
kesintisiz çalışmak isterler.
Wake Up Events in Doze & Stanby:
Bu başlık altında Interrupt'larda oluşan bir liste ortaya çıkmaktadır ve
onların aktiviteleri "On" bilgisayarı Doze Standby modlarında uyandırmalıdır
Yeni BIOS versiyonlarında bu başlıklar sıklıkla "Reload Global Timer Events"
altında daha gelişmiş bir formda görünmektedir
Power Down & Resume Events:
Bu ikinci Interrupt listesinde bilgisayarı Suspend-Mode'un uyandırması gereken
bütün parçalar "On" ile işaretlenir.
Throttle Duty Cycle:
Bu ayar işlemcinin Doze Modunda göstermesi gereken performans yüzdesini yönetir
VGA - Active Monitor:
Bu seçenek "Enabled" ise grafiklerin aktivitesi, sistemi Standby - Mod'undan
uyandırır
CPU Fan Off in Suspend:
"Enabled" a ayarlandığında, BIOS Suspend - Mod'unda işlemci fanı için olan
bağlantıyı keser
Resume by Ring:
Bu seçenek "Enabled" olduğunda seri bağlantılarda Ring-Indicator hattı modeme
gelen bir çağrıyu gösterir ve PC enerji tasarrufu modundan uyandırılır.
Software yönetinli ATX Power'a sahip bilgisayarlarda da hatta yarı kapalı
durumdan bilgisayarı tekrar uyandırır.
IRQ 8 Clock Event / RQ 8 Break Suspend:
Eğer bu ayarı "Enabled" yaparsanız, gerçek zaman saati bilgisayarı Suspend
modundan uyandırır, çünkü IRQ 8,geröek zaman saatinin Interrupt'ıdır
CHIPSET FEATURES SETUP
Auto Configuration:
"Enabled" olarak ayarlandığında Board üreticileri tarafından belirlenmiş
özellikle değişik bellek zamanları için mantıklı parametreler yüklenir.
Bunların hepsi,ancak "Disabled" seçildiğinde tekrar değiştirilebilir
DRAM Speed Selection:
Burada FPM (Fast Page Mode) ve EDO-DRAM için kullanılan bellekleri hızı
bildirilir."60 ns" ve "70 ns" seçilebilir.Somut değer kullanılan modüle
bakılarak bulunabilir.Bellek entegreleri normalde uygun işaretler taşır
ve sonradan ayarlanabilir."60" veya "70"
System /Video BIOS Cacheable:
Bu her iki seçenek de , Shadow RAM'de yansıtılan BIOS parçaların tampon
bellekte işlenip işlenmeyeceğini bildirir.Çoğunlukla BIOS rutinlerine başvuran
DOS yazılımı "Enabled" seçilmesi ile beraber kolay hız artışı sağlanmaktadır
Modern işletim sistemleri BIOS erişimlerini hada iyi Driver'lar yolu ile
yapmaktadırlar
8/16 Bit I/Q Recovery Time:
Burada ,ISA-BUS'lara yapılan işlemler arasında ne kadar bekleme devri ve
ne kadar dinlenme zamanı olacağı ayarlanabilir.Normal olarak burada "1"
yeterlidir.Problemlerde, örneğin ISA ses kartı ile olanlarda, yüksek değer
verilerek yapılan denemeler problemi çözebilir.
INTEGRATED PERIPHERALS
Block Mode:
Bu seçenek "Enabled" (ya da "Auto") olarak seçilmişse, BIOS IDE sabit
diskinin konfigürasyon sektöründen bir defada kaç sektörün okunabileceğini
veya yazılabileceğini bildirir.Block Mode'un (veya Multi Sector Transfers)
tavsiye edilen değerlerin kullanımı,her sektör için yazma ve okuma işlemlerini
tek tek yerine getirilmesi için gerekli olan yönetim zahmetini azaltmaktadır
ve bu da daha sonra hıza etki etmektedir.Gerekli durumlarda bu seçenekten
somut sayı değerleri ayarlanabilir.Başka bir yardımcı olmadan kullanıcı
somut değeri çok zor bulacaktır.
IDE PIO/UDMA:
Auto en yararlı ayardır.Çünkü burda BIOS konfigürasyon sektöründen veya
mevcut EIDE cihazının Firmware'ında somut değeri bildirmektedir.Değerlerin
manüel olarak ayarlanması, sadece çok uzun bağlantı kabloları veya sistem
frekansını değiştiren Tuning önemleri nedeniyle çıkan zorluklarda tavsiye edilir.
PCI SLOT IDE Second Chann
Burada PCI-EIDE kartının ikinci bir kanalın açılması ("Enabled") veya
kapatılması ("Disabled") mümkündür.
On-Chip Primary/Secondary PCI IDE:
Bu her iki ayar, On-Board-EIDE-Controller'ın her iki kanalının da aktif
olup olmadığını ve ait olan kaynakları işgal edip etmediklerini belirler.
IDE cihaz kullanmayan biri bunları iptal ederek boşalan iki Interrupt
hattını diğer amaçlar için kullanabilir.
Onboard PCI SCSI Chip:
Bu menu seçeneği mevcutsa, "Enabled" konumunda uygun kaynakları
(Interrupt, dma kanal) kullanan bir On-Board SCSI Chip'ini etkinleştirir
USB Controller:
"Enabled" konumunda Chipset'teki entegre edilmiş Controller'ı Universal
Serial Bus için aktif hale getirir.Gerekli kaynaklar, USB cihazı gerekmediği
sürece saklanabilir.
ON-Board FDC Controller:
Bu menü maddesi neredeyse her zaman aktiftir, çünkü Board kendi Floppy
Controller'ını IRQ 6,DMA 2'de aktif hale getirir.On-Board Controller'ın
yerine, tamamen uygun bir takma kart kullanılmak istenirse veya tamamen
Floppy sürücüden gelmeden "Disabled" ayarıyla kaynak çakışmalarını çözer
ve bununla beraber daha başka kaynakların kullanılmasına olanak sağlar.
On-Board Serial Port 1/2: :
Bu her iki ayarla Interrupt meşguliyeti ve her seri bağlantı için port adresi
seçebilir
UART 2 MODE:
Burada ikinci siri arabirim için işletme modu belirlenir. "Standart" RS-232C'
lik normal işletme anlamına gelmektedir.
Duplex Mode:
Bu seçenek "Full" olarak ayarlandığında mevcut bir Infrared-Transceiver aynı
anda hem gönderebilir hem de alabilir duruma gelmektedir."Half" ile sadece
değişmeli olarak devreye giren gönderme ve alma işletmelerine olanak tanınır.
OnBoard Parallel Mode:
Burada,paralel bağlantıların Port adresleri ve Interrupt hatları belirlenir
veya hepsi tamamen "Disabled" olarak kapalı konumlandırılır. "
378/ırq7" ve "278/ırq5" LPT1 ve LPT2 için geçişli alternatiflerdir.IRQ5
her türlü ses kartının standart Interrupt'ı olarak yerleştiği için,
çoğunlukla ilk paralel port seçeneği en iyi seçimdir.
Paralel Port Mode:
Burada, yazıcı bağlantısı için yönlendirilebilir kombinasyonlar olan "
SPP", "EPP" ve "ECP" arasında seçim yapmak mümkündür.Standart Parallel
Mode'un (SPP) aksine, hem Enhanced Parallel Port (EPP) hem de Extended
Capabilities Port (EPP) bidirectional (çift yönlü),yani daha hızlı
çalışmaktadır - EPP modunun birçok versiyonu mevcuttur.Hirbir problem
ortaya çıkmazsa,"ECP/EPP" en iyi, en esnek ve en hızlı ayar demektir.
ECP Mode Use DMA:
Burada ECP modu için bir DMA kanalı tahsis edilebilir.Kanal "1" ve
kanal "3" tercih edilmelidir.Sound Blaster uyumlu ses kartları için
standart olan bunlardır
Parallel Port Epp Mode:
Bu seçenek mevcut ise, "EPP1.7" ve yeni "EPP1.9" arasında seçim yapılabilir.
Böylelikle, eğer paralel port cihazlarında bir problem olursa deneme imkanı
mevcuttur.
STANDART CMOS SETUP
Virus Warning:
Bu ayar mevcut ve "Enabled" durumunda ise, bir program Boot Sektöre ve ya
sabit diskin Partition tablosuna ulaşmaya denediğinden BIOS bir uyarı veriyor.
Normal programların bu alanda işi olmadığından, böyle bir hareketin arkasında
virüs saklı olabilir.Bu özellik işletim sistemlerinde problemlere yol açabilir.
CPU Interbal Cache:
Bu seçenek "Enabled" olmalıdır, çünkü bu işlemci ana belleği aktif hale
getirmekte ve büyük bir hız artışı sağlamaktadır.
External Cache:
Bu ifade biraz aldatıcıdır çünkü genel olarak durada Second-Level Cache
açılır ya da kapatılır.Burada bu önbelleğin gerçekten anakartta takılı
olup olmaması önemli değildir..Bir çok 586 işlemcilerde, Pentium II'lerdeki
işlemci modülleri üzerindeki veya Pentium Pro'lardaki işlemci içinde olduğu
gibi, "Enabled" her durumda verimi artırmaktadır.Bunula beraber, işletim
sistemlerinin kurulumunda veya eski DOS oyunlarının kullanımında bir acil
durum freni olarak bir yada iki Cache belleğin de deaktive edilmesi
tavsiye edilir.Aksi taktirde çok hızlı geçecektir.
Ouick Power On Self:
"Enabled" olduğunda bu seçenek bilgisayarın açılmasından sonra kendi kendine
aynı testlerin yapılmasını durdurarak test etme süresini azaltır.
Güvenilirlikleri zaten ispatlanmış bilgisayarlarda böylelikle açılış
hızlanır.Gerektiğinde iptal edilmesi gerekebilir.Asgari çevirme sayılarına
ulaşmaları için oldukça uzun zamana ihtiyaç duyan eski sabitdiskler,
bu kısa süre içerisinde kendilerini sisteme tanıtma fırsatı bulamayabilirler.
Boot Sequence:
Bu ayar, işletim sisteminin yüklenmesinde takip edilecek sürücülerin sırasını
belirler. "A,C,SCSI" klasik sıralama olmalıdır.Kim pratik olarak ssabitdiskten
boot etmek istiyorsa ve aynı zamanda disketlerdeki Boot sektörü virüslerinden
emin olmak istiyorsa,"C,A,SCSI" yi tercih etmelidir.
Swap Floppy Drive:
Bu ayar "Enabled" olduğunda her iki Floppy sürücünün ayarları BIOS ortamında
değiştirilecektir.Bu, hem 3.5 inç sürücüye hem de 5.25 inç sürücüye sahip
olunduğu ve değişmeli olarak her ikisinden de Boot edilmek istenmesi durumunda
pratiktir.
Boot Up Floppy Seek:
Bu seçenek "Enabled" konumunda ise,BIOS bilgisayarın açılışında kafa
birimlerini Track 40 üzerine gezdirerek eski 40 veya yeni 80 Track'lik
Floppy sürücümü kullanıldıığını bildirir. Yaygın olarak kullanılan
1.2 MB ve 1.44 MB sürücüler sadece 80 Track ile çalışmaktadır
Floppy Disk Access Control:
Eğer mevcutsa,bu ayar ile Floppy sürücüsü normal yazma ve okuma
işletiminden ("R/W") sadece okuma işletimine ("Read Only") geçer.
İstenmeyen bilgi hırsızlığını önlemek için,çalışan program BIOS
civarında olmalı ve Floppy Controller'a direkt bağlantısı bulunmamalıdır
Bundan başka Setup ayarlarının bir Password yoluyla desteklenmesi
gerektiğide unutulmamalıdır.
Boot Up Numlock Status:
BIOS, "Enabled" durumuna getirildiğinde, geliştirilmiş AT klavyelerin
NumLock fonksiyonu aktif kılmaktadır.Böylelikle klavyenin sağına
yerleştirilmiş sayı bloğu ikinci bir Cursor bloğu gibi davranmak
yerine, üzerindeki nümerik değerleri yansıtırlar.
Boot Up System Speed:
Bu seçenek bulunuyorsa burada açılıştaki sistem hızı "higt"
(yüksek=normal işletim) veya "low" olarak ayarlanabilir.Bunun
nasıl yapılacağı - frekansın azaltılması, Cache belleğin kapatılması
anakartın özelliklerine bağlıdır.Yavaş bir sistem örneğin oynanamayacak
derecede hızlı çalışan ve eski DOS oyunları için tercih edilebilir
Gate A20 Option:
Bu fonksiyon A20 adres alanlarının ilk Megabyte'ın üzerindeki bellek
alanını uygun olarak kullanabilmesini sağlar. "Normal" klavye
denetleyicisi (Keyboard Controller) üzerinde olan eski bir
yöntemdir.Bugünkü yaygın ve hızlı metot da Chipset üzerindedir.
Typematic Rate Setting:
"Enabled" olarak ayarlanmışsa, "Typematic Rate (karakter/sn)"
ve "Typematic Delay (msec)" fonksiyonlarıyla Keyboard Controller'ın
tekrar oranı ve basılan tuşların geç olarak ekrana yansıması
ayarlanabilir.DOS'tan daha gelişmiş olan modern işletim sistemleri
bunun için kendi ayar seçenekleri sunmaktadır.
Security Option:
Bu seçenek, Setup ana menude kullanıcı ve sistem yöneticisi için
ayarlanmış şifrelerin sorgulanmasını kontrol eder.Hiç bir şifre
ayarlanmamışsa,seçenek etkisiz kalmaktadır. "System" BIOS her sistem
türünde her iki şifreden birini ister. "Setup" seçildiğinde "Supervisor
Password" sorulur. "User Password" burada yeterli olmaz
PS/2 Mouse Function Control:
Auto" ayarı bulunduğunda,BIOS sistem başladığında PS/2 Mouse arar.
Bulunmadığında, Interrupt hattı IRQ12'yi diğer amaçlar için boş
bırakılmalıdır. "Disabled" ile boş bırakma olayı kaçınılmaz hale gelmektedir
PCI/VGA Palette Snoop:
Normalde bu seçenek "Disabled" olarak durur. İstenirse ISA temelli MPEG
veya video kartlarının, PCI grafik kartlarının o anki aktif renk pletini
kullanmasına izin vermek için aktif yapılabilir.Sözü edilen ISA kartları,
çıktı bilgilerini direkt grafik kartının ekran belleğine yazarsa, sunumdaki
renk hatalarından kaçınılmış olur.
OS Select For DRAM >64MB:
OS/2 bundan doğru olarak faydalanabilmek için,Warp versiyonuna kadar,64MB
üzerindeki anakartın özel olarak düzenlenmesine ihtiyaç duyardı.Bu "OS/2"ile
ayarlanabilir.Normal durumda (ve Warp 4'te) burada "Non-OS/2" seçili olmalıdır.
System/Video BIOS Shadow:
Bu ayarlar "Enabled" konumunda, yavaş Firmware-bellek yapı taşlarının
içeriğinin belirgin ve daha hızlı olan ana belleğe yansımasını etkiler.
System BIOS seçeneği artık sık olarak bulunmamaktadır ve bunun yerine
hemen otamatik olarak yansıtılmaktadırlar.Bu ayarlar,herşeyden önce DOS
ortamında büyük hız artışı sağlamaktadır
PC'nizi HIZLANDIRIN
Cache Belleğini Etkinleştirmek:
Modern işlemciler,işlenen verilere yeterli hızda ulaşabidiklerinde,
herşeyden önce saat frekansından kazanırlar. Anabellek (hızlı SDRAM
modülleriyle bile) bunun için çok yavaştır. Bu yüzden 386' lardan
beri ana kartta bulunan (Second Level) Cache, 486' lardan beri bir
işlemci içindeki ön-bellekte (First Level Cache) bulunur.BIOS Features
Setup' taki "CPU Internal Cache" ve "External Cache" ayarlarını "Enabled"
durumuna getirin.Böylelikle ilk hızlandırma işlemi halledilmiş olur.Bazı
BIOS' lar Cache-İşletim türüne ait bir seçim sunmaktadır. "Write-Through"da
her yazma,erişim anında anabelleğe iletilirken, "Write-Back" modu birden
fazla yazma erişimini destekler ve böylece kısa sürede işlem gerçekleşir.
BIOS-Shadowing'i Açmak İçin:
Bilgisayar BIOS'u ve grafik kartlarının ve SCSI-Controller'ların BIOS
Firmware'leri için bellek yapıtaşı olarak çoğunlukla 8-bitlik ve ya 16-bitlik
(E)EPROM' lar ve FLASH-ROM' lar anabelleğe oranla daha yavaştır.Böylece BIOS
içeriklerini ana belleğe yansıtma ve daha sonra oradan okuma imkanı ortaya
çıkar.Bu, herşeyden önce DOS altında ve en belirgin olarak da grafik
çıktılarında fark edilebilen bir hız artışı sağlamaktadır.Windows 98 ve NT
gibi modern işletim sistemleri kendi Multitasking optimizasyonlu 32-bit
Driver' ları ile bu sorunu çözmektedir."BIOS Features Setup" taki "System
BIOS Shadow" ayarları "Enable" durumunda bulunmalıdır, ki bağsettiğimiz
ilk ayar çoğunlukla gizli, genellikle de aktiftir."System Video
BIOS Cacheable" ayarı "Enabled" durumunda bulunduğunda, Shadow
belleği "Chipset
Features Setup"tan önbelleklenmeye açılabilir. Bu da yine düşük bir
performans artışı sağlar.
İşlemciyi Daha Hızlı Çalışırmak İçin:
Çoğu Board üreticisi, "BIOS Fature Setup" taki "Boot up system Speed"e
menü seçeneği olarak yer vermemektedir.Fakat buna rağmen yinede varsa,
buradaki ayar "High" olarak yapılmalıdır. Çünkü "Low", işlemciyi oldukça
yavaşlatır