BİOS AYARLARI NASIL YAPILIR
BIOS AYARLARI NASIL YAPILIR
BIOS ayarlarını, BIOS Setup adı verilen bir arabirim aracılığı ile yapıyoruz.
Farklı firmaların ürettiği BIOS lar bulunmaktadır
(AWARD, AMI ve Phoenix).
BIOS ayarları, bu BIOS sistemlerine göre farklılık gösterir ancak hepsinde
aynı görevleri yapan bölümler bulunur. Bazen ifade edilme tarzları farklılık
gösterebilir. Bazı firmalar, BIOS yazılımlarına kendine has özellikler ekler.
Mesela ABIT, kendi anakartlarındaki BIOS'larına Soft Menu II&III bölümünü
ekleyerek, işlemci hız-voltaj ayarlarının buradan yapılmasına olanak sağlamıştır
Arabirimlerde farklı olabilir.
Örneğin AWARD BIOS'un
şu anda iki farklı sürümü
bulunuyor. Birisi Moduler diğeri ise Medallion. Award Moduler BIOS, hepimizin
aşina olduğu BIOS arabirimine sahip. Award Medallion BIOS ise, Phoenix BIOS'un
arabirimi ile AWARD BIOS'un özelliklerinin karışmasından oluşmuş. Zira belli bir
süre önce Award BIOS ile Phoenix BIOS birleşmişti. Diğer taraftan ise,
anlatacağımız ayarlar bütün BIOS'lar için geçerli. Farklı ayarlar söz konusu
olduğunda ayrı bir paragraf açıp bunları işaret edeceğiz. Şimdi işlemlere
başlıyoruz. PC'niz tam POST ekranındayken,
Del veya F2 tuşlarına basarak
BIOS Setup'a girebilirsiniz. AWARD Moduler BIOS ile AMI BIOS'un başlangıç
görüntüleri aynı olacaktır. AWARD Medallion BIOS ise daha önce bahsettiğimiz
gibi farklı. NOT: Anlatacağımız BIOS ayarları, Award Moduler&Medallion
BIOS Ver.6.00 ve AMI BIOS Ver.1.21C baz alınarak hazırlanmıştır.
STANDART CMOS SETUP
Ön-Not
1: Ayarları değiştirmek için <+> ve <-> tuşlarını kullanabilirsiniz.
Ön-Not
2: Enabled: Etkin, Disabled: İptal edilmiş anlamına geliyor. Bu bölümde,
IDE aygıtlarını ayarlayabilir/tanıtabilir, saat/tarihi değiştirebilir,
hata kontrol denetiminin özelliklerini değiştirebilirsiniz. Anakartınızı
yeni aldığınızda yada pili bittiğinde, genelde bu bölüme girip IDE
aygıtlarımızı
tanıtır, saati ve tarihi ayarlarız. Diskimiz hangi porta takılıysa,
örneğin Primary Master portunun üzerine gidip ENTER tuşuna basmamız yeterli
oluyor. Bu şekilde diskimizin kafa sayısı, silindir sayısı otomatik olarak
algılanacaktır. Fakat bazı eski tip sabit disklerde, bu ayarları kendimiz
ayarlamak zorundayız. Bu ayarları kendiniz ayarlamak istiyorsanız, ilgili
porta gelip ENTER tuşuna basın ve Access Mode veya
Type'ı user defined
yaparsanız,Kafa sayısı gibi ayarları kendiniz ayarlayabilecek konuma
geleceksiniz. Dediğimiz gibi, eğer aygıtları otomatik olarak algılatmak
istiyorsanız, ilgili IDE portunun üzerine gelip ENTER'a basın. Eğer,
IDE aygıtı takılmayan kanallar var ise, bu bölümleri <-><+> tuşları
ile None konumuna getirin.
Drive A/B:
Bu bölüm disket sürücünüz içindir. Eskiden PC'lerde iki tane disket
sürücü bulunabildiğinden A ve B seçenekleri konmuş. Ama artık tüm PC'lerde
bir tane disket sürücü var. Bu durumda bunlardan bir tanesini ayarlayıp,
diğerini None (yani sürücü yok) yapmanız gerekiyor. Günümüzde disket
sürücüler genelde 1.44 MB 3.5 in. Olduğundan bu ayar bu şekilde yapılır
Bazı sürücüler 2.88 MB'lık disketleri de okuyabilmesine karşın, bu diskler
piyasada yok. Eğer A'yı None yapıp, B'yi 1,44 MB 3.5 in olarak ayarlarsanız
disket sürücünüz harfi A değil, B olur.
Floppy 3 Mode Support:
1,2 MB'lık bazı disketleri okuyabilen disket sürücüleri
kullanmak istediğimiz zaman kullanacağımız bir özellik. Genelde Japonya'da
kullanılan bir standart. Normalde Disabled olarak gelir. Disket sürücünüz
bu standardı destekliyor ise, tanımladığını disket sürücü harfine
göre A veya B'yi seçerek, bu özelliği aktif hale getirebilirsiniz.
Video:
Bu seçenek ekran kartınızın türünü belirler. CGA 40, CGA 80,
Mono türündekiler artık çok eskide kaldığından bu ayar EGA/VEGA şeklinde kalmalıdır.
Halt On:
Sistem açılırken, BIOS'un karşılaştığı hangi bir hatada/hatalarda
sistemi durduracağını belirler.
"All Errors" seçeneği aktif iken,
BIOS'un karşılaştığı her hatada sistem durur ve size hata mesajı belirtir
"All, But Diskette"
seçeneği, disket sürücü hataları hariç diğer hataların
hepsine sistem kendini açılışta durdurur.
"No Errors"
seçeneği seçildiğinde,
sistem herhangi bir hatayı gözetmeksizin açılışına devam etmeye çalışır.
Fakat hataları görebilmek amacıyla, bu seçeneğin
"All Errors"
şeklinde
kalması tavsiye edilebilir.
ADVANCED BIOS FEATURES SETUP
Sistem özelliklerini belirleyen ayarları bu bölümden değiştirebilir,
iptal edebilir, etkin hale getirebilirsiniz. Bu bölümdeki bazı ayarlar,
default halde, yani BIOS'un kendisinin önerdiği halde kalmalıdır. Bu arada,
ekranın alt bölümünde, ayarları nasıl değiştireceğiniz ve nasıl yardım
alabileceğiniz ile ilgili ayarlar mevcut.
Virus Warning:
Eğer bu ayar etkin edildiğinde (enabled), sabit disk(ler)inizin
boot bölümüne bilgi yazılmaya çalışıldığı zaman bir uyarı mesajı çıkarır.
Bu özellik normalde iptal edilmiş halde [Disabled] geliyor. Eğer işletim
sistemi yüklerken sorun çıkmamasını istiyorsanız, bu ayarın [Disabled]
konumunda olmasına özen gösterin. İşletim sistemini yükledikten sonra
bu ayarı aktif konuma [Enabled] getirebilirsiniz.
CPU Internal Cache:
Şu saatten sonra takacağınız tüm işlemciler dahili
önbelleğe (Internal Cache), yani Level1 önbelleğe sahip olduğundan,
bu ayar Enabled konumunda olmalıdır.
External Cache:
Kullandığınız işlemci eğer Level2 önbellek taşıyorsa,
ki artık satılan tüm işlemciler taşıyor, bu ayarı da Enabled konumuna
getirmeniz gerekiyor. Eğer Celeron 266 gibi, Level2 önbelleğe sahip
olmayan bir işlemci kullanırsanız, bu ayarı Disabled konumuna getirebilirsiniz
Aksi takdirde bazı sorunlar yaşabilmeniz olası. Performans açısından
bu ayar çok önemli olduğundan, bu ayara dikkat etmenizi öneriyoruz.
CPU Level2 Cache :
ECC Checking:
Level2 Cache (2. seviye önbellek)
hata düzeltme özelliğini kapatıp açmaya yarar. Açık konumda tutmanız
daha mantıklıdır [Enabled]
BIOS Update:
Bu özellik, BIOS'a yerleştirilmiş, işlemciyi gereken
bilgiyi güncelleme yapan bir özelliktir. Bu ayar varsayılan olarak
[Enable]'da iken, boot esnasında bütün işlemci bilgisini yükleyecektir.
Processor Number Feature:
İşlemci seri numarası, herhangi bir numara olup
üretilen her Pentium III işlemcide bulunup, Internet üzerinden kullanıcıyı
ayrıt etmeye yaramakta. Eğer gelişmiş güvenlik işleriyle ya da Internet
üzerinden iş yapıyorsanız bu ayarı [Enable] yapın. Aksi takdirde
[Disabled] konumuna getirebilirsiniz.
Not: Bu ayar sadece Pentium III
işlemcili bir bilgisayarda etkindir.
Quick Power On Self Test:
Bu ayar aktif konumda iken [Enabled], BIOS,
test-analiz etme süresini kısaltarak açılışı kısaltarak, bilgisayarın
açılmasını hızlandırabilirsiniz. Örneğin bu ayar [Enabled] konumunda
iken, bellek sadece 1 kere sayılacaktır. Aksi takdirde 3 kere sayılır.
NOT:
AWARD Medallion BIOS'da, "Quick Power On Self Test"
ayarı, Boot menüsünde bulunuyor.
First/Second/Third Boot Device:
Sisteminiz açılırken, ilk olarak
hangi aygıttan açılmayı deneyeceğini ayarlamak içindir. First
Boot Device ayarını [HDD-0] moduna getirirseniz, BIOS diğer boot
edilebilir aygıtları aramadan işletim sisteminizi yükleyecektir.
Bilgisayarınız Disket veya CD-Sürücüden açmanız icap ettiğinde,
First Boot Device seçeneğini değiştirebilirsiniz.
NOT: AWARD Medallion BIOS'da, Boot sırasını seçmek için Boot
menüsüne gitmeniz gerekiyor.
Boot Other Device:
Bu ayara [Enabled] edildiğinde, BIOS; belirlediğiniz
birinci, ikinci ve üçüncü boot aygıtlar içinde boot edilebilir bir ortam
bulamaz ise, boot edilebilir bir medya bulabilmek için diğer aygıtlara bakar.
Swap Floppy Drive:
Eğer sisteminizde iki tane Disket Sürücü var ise, bu
ayarı etkin ederseniz [Enabled], A sürücüsü B gibi; B sürücüsü de A sürücüsü
gibi davranacaktır.
Boot Up Floppy Seek:
Eğer bu ayar [Enabled] konumuna getirilirse, BIOS
disket sürücünüzün 40 veya 80 izli olup olmadığını kontrol eder. Sadece
başlangıçta bu kontrol yapılır. [Disabled] ederseniz, sistem çalıştığı
esnada, kafası estikçe disket sürücüyü kontrol edebilir. Dolayısıyla bu
ayar [Enabled] konumunda kalmalıdır.
Boot Up Numlock Status:
Bu ayar aktif hale geldiğinde [Enabled],
açılışta otomatik olarak Num Lock'u açar. [Enabled] olarak kalmasını öneririz.
Gate A20 Option:
Bu ayar ile A20 kapısının nasıl işleneceğini belirler
A20 kapısı, 1 MB'tan büyük bellekleri adreslemek için, önceden klavyelerde
kullanılan bir aygıt idi. Şu anda anakartlar bu özelliği kendi üzerilerinde
taşımaktadır. Bu ayarı önerilen seçenekte bırakmak faydalı olacaktır.
Typematic Rate Setting:
[Enabled] konumundaysa, aşağıdaki iki ayarı
değiştirebilirsiniz.
Typematic Rate:
Basılı tutulan klavye tuşlarını sistemin algılama
hızını belirler. Örneğin, 6 seçiliyse, bir tuşu basılı tuttuğunuzda
saniyede 6 karakter yazar.
Typematic Delay:
Bir klavye tulu basılı tutulduğunda, ilk karakterin
görüntülenmesi ile ikinci karakterin görüntülenmesi arasındaki
gecikme süresini belirler. Bu ayar 250, 500, 750 ve 1000 milisaniye
olarak seçilebilir.
Security Option:
BIOS'a şifre koyduğunuzda, güvenlik sorgulamasını
nerede yapacağını buradan seçiyorsunuz. Örneğin [Setup] ayarı seçildiğinde,
BIOS'a şifre koysanız bile, sistem normal bir şekilde açılacak ama BIOS
Setup'a girdiğinizde şifre isteyecektir. Aynı şekilde, [System] ayarı
seçilirse, şifre sorgulaması açılışta da yapılacaktır. İlerleyen bölümlerde
sisteme nasıl şifre koyacağınızı anlatacağız.
OS Select for DRAM > 64 MB:
Eğer 64 MB'dan fazla bellek ile IBM'in OS/2
işletim sistemini kullanıyorsanız, bu ayarı [Enabled] konumuna
getirmelisiniz. Aksi takdirde, [Disabled] konumunda olmalıdır.
Video BIOS Shadow:
[Enabled] konumunda iken, Ekran Kartının BIOS bilgilerini
RAM'a aktararak, bu bilgilere hızlı ulaşımı sağlar.
xxxxx - xxxxxx Shadow:
Sisteminize taktığınız diğer ROM'a sahip kartların
ROM bilgilerini RAM'a aktarmak için kullanılan ayardır. Bu işlemi
yapabilmek için, kartların bulunduğu adresleri bilmeniz gerekiyor.
Ayrıca, her ROM'un belleğe aktarımı, 640K ile 1024K arasında bir
bellek alanı tükettiğinden, bu ayarların hepsinin [Disabled] konumunda
olması önerilir.
ADVANCED CHIPSET FEATURES
Bu bölümde, ana kartınızın ve sistemi oluşturan parçaların kritik özellikleri
hakkında oynamalar yapacağınız bölüm. Çoğu değer, varsayılan ayarlarında
bırakılmalı. Eğer yanlış bir ayar yapılırsa, sistemde stabilite sorunları vs.
baş gösterebilir. Dolayısıyla, vereceğimiz önerilere kulak vermeniz,
menfaatiniz icabıdır.
SDRAM Configuration:
SDRAM Modüllerinizi hızlarını ve özelliklerini
bu menüden ayarlayabiliyorsunuz. [By SPD] ayarına getirirseniz,
bellek modülünüz üzerinde bulunan SPD (Serial Presence Detect)
entegresi tarafından sağlanan bilgiler eşliğinde, kullandığınız
bellek zamanlamaları belirleniyor. Award Moduler BIOS'da bu ayar yok.
Dolayısıyla aşağıda açıklayacağımız bölümlerde, Bellek ayarlarını
değiştirecekseniz, çok dikkat etmeniz gerekiyor. Award Medallion
BIOS'da var. Eğer bu ayarı [User Define] yaparsanız, aşağıdaki ayarlar
aktif olacak ve bellek zamanlamalarını siz kendiniz ayarlayabileceksiniz.
SBank x/x+1 DRAM Timing:
Güncel VIA yongasetli anakartlarda bulunan
bu seçenek, farklı DIMM slotlarına taktığınız bellekler için, farklı
farklı zamanlamalar atayabiliyorsunuz. Bu ayar normalde, [10ns] modunda
geliyor ve bu ayarlarda sorun yaşamıyorsunuz. Belleğinizin üzerinde yazan
verilere göre ve bulunduğu DIMM slotuna göre, erişim süresi ayarlarını
buradan değiştirebilirsiniz.
SDRAM Cycle Length:
İşte bellek performansınızı etkileyecek bir ayar.
Varsayılan olarak [3] ns şeklinde geliyor. SDRAM Cycle Length, kabaca,
bilgisayarınız bellekte bir arama emri verdikten sonra bu bilginin
aranmasına kadar geçen gecikme süresine denir. Düşük olması daha iyidir.
Kaliteli belleklerde bu süre 2 ns olduğundan, belleklerinizin üzerinde
yazanlara göre, bu ayarı 2 ns yapmanız önerilir. Eğer stabilite sorunları
yaşarsanız, tekrar [3] ayarına getirin.
SDRAM RAS to CAS Delay:
SDRAM aktif komutu ile oku/yaz komutu arasında geçen gecikmedir. Not:
Bu ayar AWARD Moduler BIOS'da kullanılmamaktadır. AWARD
Medallion BIOS'da bulunmaktadır.
SDRAM RAS Precharge Time:
Bu ayar, SDRAM'ın görevsiz kaldığı zamandan, komut
gelene kadar geçen zamanı kontrol eder. Normalde 3 ns şeklinde kalmalıdır.
SDRAM Cycle Time:
Bu ayar, SDRAM parametreleri olan Tras ve Trc yönetimi
için kullanılır. Tras, SDRAM'ın aktif komutu ile hazır olma durumuna geçene
kadar gereken minimum saat vuruş sayısı kontrol eder. Trc ise, SDRAM'ın
aktif olması ile tekrar aktif olması için gereken minimum saat
vuruşu sayısını belirler. Bu ayarları anakartınız kitapçığında
tavsiye edilen şekilde kullanmanızı öneriyoruz..
NOT: Bu ayara,
AWARD Medallion BIOS'da rastladık.
DRAM Clock:
Kullandığınız belleğin çalışma hızını bu ayar ile
belirleyebilirsiniz. Bu ayar Güncel VIA yongasetli anakartlarda
bulunuyor. Bu ayar ile, belleklerinizi, sistem çalışma hızıyla
asenkron çalıştırabileceksiniz. Örneğin Celeron işlemci kullandığınızda,
normal de sistem hızı 66 MHz'dir. Bu ayar normalde [HostCLK] modunda
geldiğinden, bellekleriniz de 66 MHz'de çalışacaktır. Fakat bu ayarı,
[HostCLK+33MHz] moduna getirirseniz, bellekleriniz 33 MHz daha hızlı
yani 100 MHz de çalışmaya başlayacaktır. Aynı şekilde, 100 MHz sistem
veriyolu hızı ile çalışan bir işlemci kullandığınızda, [HostCLK+33MHz]
moduna geçtiğinizde bu sefer bellekleriniz 133 MHz'de çalışacak ve
belleklerinizden maksimum performansı alacaksınız. [HostCLK-33MHz]
ayarını seçerek ise, belleklerinizi 66 MHz de çalıştırabilirsiniz.
133 MHz sistem veriyolu hızında çalışan bir işlemci kullandığınızda,
bellek hızınızı artık daha fazla arttıramıyorsunuz ve seçenek olarak
sadece [HostCLK ve [HostCLK-33 MHz] kalıyor.
NOT: Bu ayar, güncel VIA
yongasetli anakartlarda bulunmaktadır. Yukarıda bahsettiğimiz ayar,
AWARD Medallion BIOS'a "System/SDRAM Frequency Ratio" şeklinde aktarılmış.
Burada ise, oran seçiyoruz. Örneğin, 100 MHz'lik bir işlemci kullandığımızda,
bu ayarı 4/3 moduna getirirsek, 133 MHz de çalışmış olacağız. "Bellek
çalışma hızı = FSB X Seçtiğiniz Oran" şeklinde bir formül çıkarmak mümkün.
Memory Hole (Memory Hole At 15M-16M):
Bu ayar, bazı ISA genişleme
kartlarının performanslarını arttırmak için ihtiyaç duyduğu adres
boşluğunu ayırmaya olanak tanır. Adres boşluğunu belli bir ayara getirirseniz
bu seçilen bellek boşluğu sistem için kullanılamaz olacaktır. Genişleme
kartları sadece 16MB'a kadar belleğe erişebilir. AWARD Moduler BIOS için
Seçenekler: [Disabled] [15M-16M], AWARD Medallion BIOS için Seçenekler:
[Enabled] [Disabled]
P2C / C2P Concurrancy:
Bu ayar, bellek/işlemci/PCI komutlarının uyuşması
için konulmuştur. [Enabled] konumunda bulundurulması önerilir.
Fast R-W Turn Around:
DRAM için hızlı yazma/okuma döngüsünü aktivite etmek için kullanılır. Varsayılan ayar olan [Disabled]'da kalması tavsiye edilir.
System BIOS / Video RAM Cacheable:
Anakart BIOS bilgilerini belleğe atıp
atmayacağını kontrol etmek içindir. Daha önce bahsedilen, Video ROM BIOS
Shadow'un aksine, Ekran kartının belleklerinde (ROM'unda değil) olan bilgiyi
belleğe aktarıp aktarmayacağını belirlemeniz içindir. Bu şekilde, ekran
kartınızda bir performans artışı yaşamanız mümkün. İki ayarı birden [Enabled]
konumuna getirmenizde fayda var.
AGP(Graphics) Aperture Size:
AGP grafik kartı tarafından kullanılabilecek
Sistem Belleğini belirlemeniz içindir. Normal olarak, 64MB seçilidir.
Bu ayarda kalmasının bir mahsuru yok.
AGP-4X Mode: AGP-4X destekli bir ekran kartı kullanıyorsanız, bu ayarı
[Enabled] durumuna getirin. AGP-2X destekli bir ekran kartınız var ise,
stabilite problemleri yaşamamak için [Disabled] konumuna getirmeniz
mantıklı olacaktır.
AGP Driving Control:
AGP çalışma ayarlarını kontrol etmekte kullanılan
bir ayar. [Auto] seçeneğinde bırakmanız faydalı olacaktır.
AGP Fast Write:
Bu ayar ile, Fast Write özelliğini açarak, ekran kartı
performansınızda bir artış edebilmeniz mümkün. Fast Write modunun özelliği
bilgiyi işlemciden direkt AGP veriyoluna aktarması. Araya sistem belleğini
katmıyor. Bunda dolayı, performans artışı söz konusu olabilir.
On Chip USB:
Eğer sisteminizde USB aygıt var ise, bu ayarı [Enabled] yapın.
Eğer yok ise [Disabled] yapabilirsiniz. AWARD Medallion BIOS'da bu ayar
biraz geliştirilmiş bir şekilde sunuluyor. Seçenekler için sunulan
[Auto] modu, sisteminizde USB aygıt olup olmadığını kendisi kontrol
ediyor ve ona göre USB özelliğini devre dışı bırakıyor veya etkinleştiriyor
Ama USB aygıt kullanıyorsanız bu ayarın [Enabled] kalması mantıklı olacaktır.
USB Keyboard Support:
Eğer USB Klavye kullanıyorsanız, bu ayarı
[Enabled] konumuna getirin.
CPU to PCI Write Buffer:
[Enabled] konumuna getirildiğinde,
PCI veriyoluna 4 dize değerine kadar bilgi, işlemci kullanılmadan
yazılabilir. Eğer [Disabled] konumuna getirilirse, direkt yazma olayı
kullanılmaz ve PCI veriyolu "ben veri almaya hazırım" sinyali
verene kadar işlemci okuma devri tamamlanmaz. [Enabled] ayarında
olmasını tavsiye edilir
PCI Dynamic Bursting:
[Enabled] konumunda iken, tek komut ile çok
fazla bilgi PCI veri yoluna aktarılmak istendiğinde, bu özellik
devreye girerek performans arttırmaya yarıyor. Bu ayarın,
[Enabled] modunda olmasını tavsiye ediyoruz.
Memory Parity/ECC Check:
Kullandığınız belleklerin hata bulma ve
düzeltme özelliği var ise bu ayarı [Enabled] konumuna getirmelisiniz.
In Order Queue Depth:
Yeni anakartların bazılarında bulunan bu ayar,
performans açısından önemli. Bu ayar ile, CPU komutları işlemden önce
kaç tane komutun kuyruğa alınabileceği ayarlanabiliyor. İki seçenek var.
[1] ve [4]. [4] olarak bırakmanız performansı arttıracaktır Fakat biraz
önce de işaret ettiğimiz gibi, bu ayar her anakartta bulunmuyor.
IHigh Priority PCI Mode:
Asus CUSL2'de rastladığımız bu ayar [Enabled]
konumuna getirilirse, 1. PCI Slota daha fazla öncelik tanınacak ve IEEE1394
kartı gibi bol miktarda veri bant genişliği isteyen donanımlarda performans
arttırabilecek.
Diğer Ayarlamalar:
Advanced Chipset Features bölümünde bulunan:
PCI Master 0 WS Write - PCI Delay Transaction - PCI #2 Access #1 Retry -
AGP Master 1 WS Write - AGP Master 1 WS Read ayarlarını, anakartınızın
kitapçığında önerilen değerlere getirerek kullanın. Önemli olan ve
değiştirebileceğiz ayarları biz yukarda belirttik. i815/i815E yongasetli
anakartlarda, entegre edilmiş grafik çekirdeği olduğunda, bu grafik
çekirdeği ile ilgili ayarları yapabilmeniz mümkün. Bu ayarların bir
kısmı, AIMM (AGP Inline Memory Module) kartını takınca ortaya çıkıyor.
Örneğin Display Cache ayarları AIMM kartı kullanmazsanız ortaya çıkmıyor.
Tabii ki entegre grafik çekirdeğini kullanmak gerekiyor bu ayarları
yapabilmeniz için.